کاروانسرای مزینان که به رباط شاه‌عباس هم معروف است با قرارگرفتن بر سر راه ابریشم، یکی از اقامتگاه‌های مهم کاروانیان و زائرین امام هشتم بوده است.
دسترسی به کاروانسرای مزینان
کاروانسرای شاه‌عباسی مَزینان در روستای مزینان در مرز استان‌های خراسان رضوی و سمنان به یادگار مانده است. روستای مزینان حدود ۹۰ کیلومتر با سبزوار فاصله دارد و در جنوب بزرگراه تهران به سبزوار واقع شده است.
کاروانسرای مزینان یادگاری از دوران صفوی
بنای کاروانسرا دارای یک نقشه مستطیل‌شکل است که اضلاع شمالی و جنوبی آن از اضلاع شرقی و غربی طولانی‌ترند. ایوان‌های قرینه روبه روی هم، غرفه‌ها و طاق‌نماهای جناغیِ این بنا، از مشخصات معماری صفوی است.
ورودی کاروانسرای مزینان در میان یک ایوان بلند شمالی جای گرفته است و در کناره های ایوان، سه طبقه طاق‌نما دیده می‌شود. طاق‌نمای میانی و آخری مربع‌شکل هستند و طاق‌نماهای طبقه اول و سوم، مستطیل‌شکل هستند. این بخش از کاروانسرا از طریق ورودی باریکی که قوسی هلالی روی آن زده شده، به اتاقک انتهایی راه دارد.
در دو طرف این طاق‌نماها یک غرفه دو طبقه وجود دارد که قوس‌های جناغی دارند. در انتهای دیوار غرفه‌ها در طبقه دوم، از ۲ درگاهی با قوس‌های هلالی به اتاق‌های پشتی نور می‌تابد.
کاروانسرای وقفی برای مسافران در راه
بر اساس نخستین گزارش منتشرشده باستان‌شناسی، این بنا را حاج محمد طالب فرزند حاج معین‌الدین محمد اصفهانی، در سال ۱۰۶۴ هجری قمری برای بازماندگان در راه وقف کرد.
در داخل ایوان، بالای سردر کتیبه مربع شکل، درونِ قاب ورودی در و روی هر لچکی، یک لوحه مستطیلی نصب شده است. لوحه بزرگ وسطی و لوحه سمت راست، از سنگ مرمر سفید و لوحه سمت چپ از سنگ خاکستری است. در کناره‌های ایوان، دو سکو با بلندای یک متر وجود دارد.
