سیرجان شهر عجیبی است و در عین ناشناختهبودن در بین عموم مردم، در بین اهالی گردشگری شهری شناخته شده است. یکی از دلایل این شهرت این است که تنها بادگیر چپقی ایران در این شهر واقع شده است.
جریان هوای تازه و خنک با استفاده از بادگیر
در معماری بومی سراسر اقلیم کویری ایران، بهخصوص در استانهای کرمان و یزد، میتوانیم بهوفور بادگیرها را مشاهده کنیم. در این مناطق عموماً از بادگیرها برای ایجاد تهویه و خنککردن هوای خانهها استفاده میشده، به این صورت که دودکشهای آنها بر بام خانهها قرار میگرفته و باعث ورود جریان هوا است.
این سازهها، علاوه بر منازل، بالای آبانبارها و دهانهی معادن هم ساخته میشدهاند. اغلب میتوانیم بادگیرها را در استانها و شهرهای کویری کشور نظیر بندرعباس، بندر لنگه، قشم، بوشهر و اقلیم گرم خشک نواحی مرکزی مانند کرمان، نایین، یزد، طبس، کاشان، سمنان، اصفهان و حتی نواحی جنوب شهر تهران مشاهده کنیم. دلیل این وسعت استفاده، سیستم معماری جالبی است که همانند کولر یا هواکش برای خانهها عمل میکرد. بادگیرها از عناصر و نمادهای معماری ایرانی هستند، ولی امروزه در بسیاری از کشورهای خاورمیانه استفاده میشوند.
بادگیری به شکل چپق در خانهای تاریخی
«بادگیر چپقی سیرجان» یکی از جاذبههای منحصربهفرد تاریخی استان کرمان است. این بادگیر چپقیشکل که از آجر و ملات ساخته شده، در واقع باقیماندهی یک خانهی قدیمی به نام خانهی آقا سید علیاصغر رضوی از پزشکان سرشناس شهر بوده و اکنون یکی از دیدنیهای شناختهشده سیرجان است.
علت طراحی شبیه به چپق بادگیر سیرجان
بادگیر چپقی سیرجان در دوران پهلوی اول و با الهام از دودکشهای کشتیهای قدیمی ساخته شده است. همین متفاوت بودن نسبت به سایر بادگیرهای کویری ایران، باعث جذابیت و منحصر به فرد شدن این جاذبه در کرمان شده است. بدنهی خارجی لولههای آنها با قطعات کوچک آجرهای هندسی ششضلعی طراحی شده که نمایی شبیه به سر چپق یا پیپ را به ذهن بیننده متبادر میکند.
داستان ساخت بادگیرهای چپقی به سفر دریایی معمار این بنا به نام محمد شجاعی برمیگردد. روایت موجود این است که وی در حال سفر با کشتی بوده است و متوجه هوای خوب داخل استراحتگاه خود میشود. او بعد از کمی دقت، متوجه فرم خاص دودکشهای کشتی شده و در نتیجه بعد از این سفر، وی تصمیم میگیرد تا بادگیرهای خانگی را نیز به همین روش بسازد.
بادگیر چپقی کجاست؟
خانهی سید علیاصغر رضوی در سیرجان، بلوار دکتر صادقی، کوچه حاج رشید واقع شده و برای بازدید از آن و مشاهدهی بادگیرها چپقی میتوان بهراحتی از هر نقطهی شهر سیرجان از وسایل نقلیه عمومی و تاکسی استفاده کرد. البته که قطار چهارستاره غزال بندرعباس مشهد و مشهد بندرعباس شرکت ریلسیر کوثر در ایستگاه سیرجان توقف دارد.
برای بازدید بادگیر چپقی میتوانید همه روزه از ساعت ۹صبح تا ۷ عصر مراجعه کنید و در هنگام ورود نیازی به پرداخت هزینه و خرید بلیط ورودی ندارید.
