آنقدر داستان‌ها و روایت‌های پیرامون ساخت راه‌آهن ایران زیاده که خیلی وقت‌ها پیدا کردن درست از غلط کار سختی میشه! در این بخش قصد داریم به معرفی کتاب‌ها و فیلم‌های مرتبط با قطار و راه‌آهن ایران رو معرفی کنیم. کتاب راه‌آهن در ایران نوشته منوچهر احتشامی که توسط دفتر پژوهشگاه‌های فرهنگی به چاپ رسیده یکی از بهترین کتاب‌هاست که به تاریخچه قطار و راه‌آهن در ایران پرداخته است.
تاریخ خلاصه راه‌آهن ایران در ۱۰۰ صفحه
قرار گرفتن نام انتشارات «دفتر پژوهش‌های فرهنگی» در کنار نام این کتاب، کافیست که اعتبار آن تایید شود. اما مهم‌ترین ویژگی کتاب «راه‌آهن در ایران»، مرور ماجرای ریل و راه‌آهن در ایران به صورت خیلی خلاصه است.
در مقدمه کتاب وضعیت موجود حمل و نقل جاده‌ای کشور با آمار تفکیکی آمده است. نویسنده سپس به مقایسه راه آهن و راه جاده‌ای پرداخته و هزینه و فایده هر کدام را بررسی کرده است به نتایج قابل توجهی رسیده است.
کلیات ریل و راه‌آهن جهان
فصل اول به پیدایش راه‌آهن و اختراع لوکومتیو پرداخته است. در این فصل مروری بر لوکوموتیوهای بخار، مورتور دیزل، لوکوموتیو برقی و انواع خطوط راه‌آهن دارد.
احتشامی در فصل دوم خطوط راه‌آهن در سایر نقاط جهان را بررسی می‌کند و اصول مهندسی راه و ریل را معرفی می‌کند.
فصل سوم اما وارد مرزهای ایران می‌شود و بر روی خطوط راه‌آهن در ایران تمرکز کرده است. در این فصل در ابتدا مروری بر جغرافیای طبیعی، سیاسی و اقتصادی ایران دارد و با بیان «آرای لرد کرزن»، احداث خط آهن شابدالعظیم و ماشین دودی را بیان می‌کند. در همین فصل از تاریخ راه‌آهن ایران به ماجرای عجیب و غریب انتخاب مسیر خط آهن سراسری و موافقین و مخالفین می‌پردازد.
قطار در ایران از حرف تا عمل
منوچهر احتشامی در فصل چهارم کتاب به تلاش‌های متعدد برای ساخت خط‌آهن به راه‌افتادن اولین قطار بین شهری در دوران قاجار می‌پردازد.
روند پیداکردن کارفرما و چگونگی مدیریت مناطق مختلف راه‌آهن سراسری از جمله بخش‌های جالب این کتاب است که در فضاهای مجازی کمتر در مورد آن‌ها صحبت شده است. فصل پنجم با همین موضوع شروع می‌شود و تاریخچه راه‌آهن سراسری ایران از زمان شروع به ساخت تا روز افتتاح بیان می‌شود. در ادامه مشکلات عبور از کوه‌های البرز و زاگرس در خط اصلی و توسعه راه‌آهن در دوران پهلوی دوم تا تکمیل خط شاهرود به نیشابور در این فصل عنوان شده است.
فصل ششم کتاب به توسعه خطوط راه‌آهن پس از پیروزی انقلاب می‌پردازد و مروری بر آمار کلی دارد. البته با توجه به این که اولین چاپ کتاب به سال ۱۳۸۲ باز می‌گردد، اطلاعات بعد از انقلاب تا همین سال مطرح شده است.
منوچهر احتشامی کیست؟
منوچهر احتشامی نویسنده کتاب «راه‌آهن در ایران»، متولد ۱۳۱۷ در شهر نهاوند، دانش‌آموخته رشته عمران از دانشکده فنی دانشگاه تهران است. وی پژوهش‌هایی در زمین راه، راه‌سازی و ستاره‌شناسی داشته است و کتاب ۵جلدی وی با نام راه‌سازی، شاخص‌ترین تالیف وی در این زمینه است.
