اگر شما هم مسافر جاده خراسان بوده‌اید، حتما میل خسروگرد را دیده‌اید! وقتی با گذشت این همه سال، به این قطعیت در مورد دیده‌شدن یک بنا که کاربری آن دیده‌شدن بوده، صحبت می‌شود یعنی معمار ساختمان کار خود را به درستی انجام داده است! ساختمانی آجری که قرار بوده راه را به مسافران جاده ابریشم نشان دهد.
مناره راهنمای جاده ابریشم
«میل» از ارکان مهم معماری ایران، از دیرباز کاربردهای گوناگونی داشته مانند برج، رصد برج راهیابی و برج نگهبانی که هر کدام در اقلیم ویژه‌ای طراحی و بهره‌برداری می‌شد. میل خسروگرد که آن را با نام منار خسروگرد هم می‌شناسند، در زمان خود به عنوان راهنمای مسافران مهم‌ترین جاده جهان کاربرد داشته است.
شکل این مناره بدین صورت است که یک مکعب مربع در پایه خود دارد و از درون این مربع، یک استوانه بلند و استوار سر به آسمان برده است. بیشترین تعداد میل راهنما را در خراسان داریم که برخی از آن‌ها واقعا دیدنی هستند مانند همین میل خسروگرد یا میل کرات در نزدیکی تایباد.
میل خسروگرد کجاست؟
در ۱۰ کیلومتری غرب سبزوار و در مسیر جاده ابریشم، میل راهیابی به ارتفاع ۳۳ متر خودنمایی می‌کند که یادگاری از دوران سلجوقیان است.
برای بازدید فضای داخل این برج آجری مرتفع، باید از قبل با اداره میراث فرهنگی شهرستان سبزوار هماهنگی شده باشد. این بازدید خالی از لطف نیست چرا که از ورودی میل در سمت غرب با پشت سر گذاشتن صد پله‌ی مدور، می‌توان به نوک آن رفت.
وجه تسمیه میل خسروگرد چیست؟
خسروگرد به معنای ساخته شده توسط خسرو پادشاه ساسانی است اما چرا این میل را با نام این پادشاه ساسانی نسبت داده‌اند خود جای سوال دارد! میل خسروگرد با تزئینات دایره‌ای آجری دوره سلجوقی و با خطوط کوفی بر دیواره‌ها بر اساس کتیبه‌اش در سال ۵۰۵ هجری قمری به دستور تاج‌الدوله ابوالقاسم سعید ساخته شد و در ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ۷۷ به ثبت آثار ملی ایران رسید.
