قدمگاه نیشابور در جایی خوش آب و هوا و در میان باغی بزرگ با درختانی زیبا و کهنسال جای گرفته است. وجود کاروانسراها و آب‌انبارهای صفوی باعث شده نه تنها زائران امام رضا به این مکان روی بیاورند بلکه بسیاری از گردشگران و علاقمندان به تاریخ هم به این منطقه کشانده شوند.
قدمگاهی که تبدیل به شهر شده است
این قدمگاه که تا چندی پیش محدود به چند باغ و روستای کوچک می‌شد، اکنون تبدیل به شهری به نام قدمگاه شده است. این تغییرات موجب رونق این منطقه شده که فرصت‌های شغلی زیادی را برای بومیان جهت پذیرایی از زائران و گردشگران ایجاد کرده است.
سنگ سیاه با دو ردپای بزرگ
آن‌چه این قدمگاه را از دیگر قدمگاه‌ها متمایز می‌کند وجود یک سنگ سیاه‌رنگ با دو ردپا بر روی آن است. ابعاد این سنگ مربع‌شکل حدود ۵۳ در ۵۳ سانتی‌متر است و اثر دو پای حک شده بر آن را به امام رضا(ع) منتسب می‌دانند.
امروزه این سنگ در داخل بقعه، در ارتفاع یک متری روی دیوار رو به قبله نصب شده و دوستداران آن حضرت آن سنگ را زیارت می‌کنند. مردم بر این باورند که چشمه آب قدمگاه به اراده امام رضا(ع) از زمین جوشیده است.
بزرگ‌ترین یادگار سفر امام رضا به نیشابور
قدمگاه بزرگ‌ترین یادگار سفر امام رضا (ع) به نیشابور است. اهمیت تاریخی و مذهبی این مکان بسیار فراتر از وجود چشمه و سنگ یاد شده است. امام هشتم هنگامی که از مدینه به سوی مرو حرکت می‌کردند در نیشابور که از آبادترین و پرجمعیت‌ترین شهرهای خراسان بود توقف کردند.
با توجه به حضور گسترده شیعیان در خراسان و نیشابور، آن حضرت مورد استقبال گروه زیادی از مردم قرار گرفتند که تعداد آن‌ها را تا یکصد هزار نفر بر شمرده‌اند.
امام رضا(ع) در قدمگاه یکی از معروف‌ترین احادیث شیعه را باز گفتند؛ آن هم در حالی که عده زیادی کاتب مشغول نوشتن بودند. مضمون حدیثی که امام آن را سلسله‌وار از پدران خود شنیده بودند چنین است: «رسول خدا فرمود جبرئیل برایم گفت که از خداوند تعالی شنیدم کلمه لا اله الا الله وارد پناهگاه من شده و کسی که در پناهگاه من باشد از عذابم در امان است.» از آنجا که سلسله راویان این حدیث همگی امامان معصوم هستند، به حدیث «سلسله الذهب» به معنای زنجیره معصوم طلا معروف است.
یادگارهای صفوی در قدمگاه
در قدمگاه آثار تاریخی دیگری غیر از باغ و بقعه وجود دارد که از دوره صفوی به جا مانده است. دو کاروانسرا، آب انبار، چاپارخانه و گرمابه که از دوره شاه عباس اول به بعد ساخته شدند. کاروانسرای دوره شاه عباس و چاپارخانه از میان رفته‌اند و آن‌چه اکنون وجود دارد یک کاروانسرا و یک گرمابه است.
