سرزمینی بر سر راه ابریشم و پلی میان خراسان و ری که آن را سمنان نامند و به دیار عرفان شهره بدانندش! این شاید ساده‌ترین دلیل شهرت سمنان به عرفان باشد.
سمنان، فقط یک استان عبوری نیست!
استان سمنان را به دلیل قرارگرفتن در مسیر عبور زائران حرم امام رضا(ع) از مرکز کشور، استانی عبوری می‌شناسند. این در حالی است که به دلیل برخورداری از پتانسیل بالای گردشگری، به تنهایی می‌تواند یک مقصد باشد به ویژه مقصدی برای گردشگری عرفانی. این استان به «دیار عارفان» شهره است و با داشتن چهره‌های تاریخی و فرهنگی متعدد و یادگارها و یادمان‌های به‌جامانده از آن‌ها، مقصد خوبی برای فرار از مدرنسیم پرتکرار در کلان شهرهای کشور به شمار می‌رود.
بسطام را با بایزیدش دریابید
در نزدیکی شاهرود و در دامنه‌های کوه شاهوار، شهری شناخته‌شده، جا خوش کرده که بیشترین شهرتش را از بایزید و یادگارهایش به دست آورده است. بایزید بسطامی یکی از معروف‌ترین عرفای ایرانی است که حدود ۱۱۰۰ سال پیش در این شهر زندگی می‌کرده است. مجموعه تاریخی این شهر که یکی از کامل‌ترین مجموعه بناهای تاریخی به جامانده از دوران سلجوقی و بعد از آن است، در کنار آرامگاه بایزید بسطامی در مرکز شهر بسطام قرار دارد.
علاوه بر آرامگاه بایزید بسطامی و ملحقاتش، مسجد جامع بسطام، مدرسه شاهرخیه و برج کاشانه دیدنی‌های بسطام را کامل کرده است.
شیخ خرقان و روی گشاده‌اش
در فاصله حدود ۲۰ کیلومتری شمال بسطام، روستای قلعه‌نو خرقان با شیخ ابوالحسن خرقانی به شهرت جهانی رسیده است. همان که رسم و مرامش این است: «هر که در این سرا در آید، نانش دهید و از ایمانش مپرسید، چه آنکس که به درگاه باریتعالی به جان ارزد البته بر خوان بوالحسن به نان ارزد».
حال و هوای آرامگاه بایزید بسطامی و بعد از آن شیخ خرقان، ما را مطمئن می‌کند که عنوان «دیار عرفان» برازنده این خطه از ایران‌زمین است.
علاءالدوله سمنانی
علاءالدوله سمنانی از بزرگان تصوف ایرانی است که در قرن‌های ۷ و ۸ هجری در شهر سمنان خدمات ارزنده‌ای را برای این شهر انجام داده است. از جمله مهم‌ترین این خدمات موضوع مدیریت آب و حق‌آبه‌هاست که در اسناد تاریخی ثبت شده است.
این عارف مشهور سمنانی پس از یک خلوت‌نشینی طولانی در بغداد، به سمنان برگشت و کتب زیادی با موضوع تفسیر قرآن و شرح احادیث تالیف کرد.
مسیر حرکت عرفا در راه ابریشم
به جز چهره‌هایی که در مورد آن‌ها صحبت شد، عرفای نام‌آشنای دیگری هم بوده‌اند که در مسیر حرکت خود از ری به خراسان، مدتی را در سمنان زندگی کرده و شاگردانی را پرورش داده‌اند. هم‌چنین برخی عرفای سمنانی در تاریخ این شهر ثبت شده‌اند که از مشاهیر سمنان به حساب می‌آیند. از جمله آن‌ها می‌توان به علی دوستی سمنانی، بی‌بی منجمه، محمد جاجرمی، اسماعیل جندقی و خواجوی سمنانی اشاره کرد.
