بنای آرامگاه ملاهادی سبزواری که به نام «اسرار سبزوار» معروف است در مرکز شهر سبزوار واقع شده است. بنایی که ساختمان اصلی آن بیش از ۱۳۰ سال قدمت دارد و متعلق به فیلسوف و شاعر ایرانی است که شهرتی جهانی داشته است.
آرامگاهی به جا مانده از دوران قاجار
بنای آرامگاه ملاهادی سبزواری در شرق سبزوار و در میان بوستان زیبایی در ضلع جنوب غربی میدان کارگر قرار گرفته است. در حال حاضر اداره میراث فرهنگی سبزوار نیز در آنجا برپا است.
به نظر می‌آید این مکان ملک شخصی حاج ملاهادی بوده که میرزا یوسف‌خان مستوفی‌الممالک از دولتمردان پرنفوذ ایران در دربار ناصرالدین‌شاه، اندکی پس از درگذشتش، آرامگاه را در آن ساخته است.
اکنون بنا به سبب بازسازی‌هایی که در این سال‌ها انجام شده، جدید به نظر می‌رسد ولی ساختمان اصلی آرامگاه نزدیک ۱۳۰ سال قدمت دارد. البته در آغاز دهه ۱۳۴۰، انجمن آثار ملی تزئیناتی روی آن انجام داد.
شهرت عالم‌گیر ملاهادی سبزواری
حاج ملاهادی سبزواری، فیلسوف بزرگ ایرانی در سده ۱۳ هجری قمری در اشعارش تخلص «اسرار» را به کار برد. کتاب‌های حکیم حاج ملاهادی سبزواری هنوز در حوزه‌های علوم دینی یا کرسی‌های فلسفه و الهیات دانشگاه‌ها تدریس می‌شود.
فیلسوف فرانسوی به نام «کنت گوبینو» که در زمان قاجار برای یک ماموریت سیاسی مدتی را در ایران گذراند، درباره ملاهادی می‌گوید: «شهرت او به قدری عالم‌گیر شده که طلاب زیادی از ممالک هندوستان، عثمانی و عربستان برای استفاده از محضر وی به سبزوار آمده و در مدرسه او مشغول تحقیق هستند.»
پاسخ محکم ملاهادی سبزواری به شاه قاجار
گفته می‌شود هنگامی که ناصرالدین‌شاه در سر راه خود به مشهد وارد سبزوار شد، به مانند هر شهر و روستای دیگری مردم و بزرگان شهر به استقبال شاه رفتند اما حاج ملاهادی سبزواری چنین نکرد.
شاه که نمی‌توانست موقعیت ممتاز او را نادیده بگیرد ناگزیر خود به دیدار حکیم رفت. پس از گفت و گوها و تعارفات معمول به او گفت: «شنیده‌ام شما یک زمین زارعی دارید اجازه بفرمایید دستور بدهم زمین‌تان را از مالیات معاف کنند. حاج ملاهادی پاسخ داد: «اگر در این شهر از من مالیات نگیرید، همان مبلغ را از دیگران خواهید گرفت. بهتر است شاه راضی نشود که معافیت بنده از مالیات، اسباب تحمیل سختی بر یتیمان و بیوه‌زنان شود!»
اسرار سبزواری نمرد، زنده‌تر شد!
از «اسرار سبزواری» اشعار معروفی به جا مانده که یکی از آن‌ها شعر «شورش عشق تو در هیچ سری نیست که نیست/ منظر روی تو زیب نظری نیست که نیست» است. جالب این که عبارت «نمرد، زنده‌تر شد» به حساب حروف ابجد با عدد ۱۲۸۹ مطابقت دارد که سال فوت حاج ملاهادی سبزواری است!
